Merijntje Gijzen's Jeugd 04 - In De Draaikolk

Het verraad is het eerste deel van Merijntje Gijzens jeugd en jonge jaren, waarin beschreven wordt hoe een Brabants misdienaartje uiteindelijk eindigt als Rotterdamse havenwerker en socialist. In Het verraad sluit de kleine Merijntje een onwaarschijnlijke vriendschap met de stroper Goort Perdamps, bijgenaamd 'de Kruik,' een ruwe bolster met een inktzwarte pit. Door hun ogen zien we het Brabantse landleven en dankzij de gesprekken met de Kruik worden Merijntjes ideeën over God voor het eerst subtiel aan het wankelen gebracht. De Kruik is verliefd op een wilde meid, Janekee, die hem uitdaagt maar er uiteindelijk met de grootste vijand van de Kruik vandoor gaat, een Hollandse grensjager. Tijdens het carnaval vermoordt de Kruik zijn rivaal en zijn grote liefde. Maar Merijntje vindt zijn mes, en onwetend van de moord verraadt hij zijn vriend aan de politie. Merijntje Gijzen was het grote succes van de socialistische schrijver A.M. de Jong, die overigens het streekromanniveau nooit te boven is gekomen.